Συχνές ερωτήσεις

1. Τι είναι οι άδειες creative commons;

Προκειμένου να προστατευτούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των παραγωγών του εκπαιδευτικού υλικού και των Ιδρυμάτων, το εκπαιδευτικό υλικό που θα αναπτυχθεί θα πρέπει να υπόκειται σε άδειες Creative Commons (CC). Οι άδειες CC βασίζονται στο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και εφαρμόζονται σε όλα τα έργα τα οποία προστατεύονται από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας πχ βιβλία, ιστοσελίδες (sites), blogs, φωτογραφίες, κινηματογραφικά έργα, βιντεοταινίες, μουσικά έργα και πάσης φύσεως οπτικοακουστικά έργα. Οι άδειες CC επισυνάπτονται στο έργο και εξουσιοδοτούν οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή με το έργο να το χρησιμοποιήσει σύμφωνα με τους όρους της άδειας. ( περισσότερες πληροφορίες στο Creative Commons ).

Tα ζητήματα προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας θα αποτελέσουν διακριτό μέρος των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και υποστήριξης των μελών ΔΕΠ που προβλέπονται στις δράσεις της πρόσκλησης. Με αυτό τον τρόπο θα δοθεί η δυνατότητα απόδοσης αδειών CC στο εκπαιδευτικό υλικό των Μελών ΔΕΠ και επιπλέον θα ενημερωθούν για το πώς θα χρησιμοποιούν τρίτο εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, video κ.α., χωρίς να προκύπτουν ζητήματα δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Συνεπώς τα πνευματικά δικαιώματα και ο τρόπος απόδοσής τους στο εκπαιδευτικό υλικό, θα μελετηθούν στο πλαίσιο του έργου.

2. Τα μαθήματα θα είναι εντελώς ανοιχτά στο κοινό ή θα πρέπει να παρέχεται κάποια άδεια πρόσβασης;

Με το όρο ανοικτά ψηφιακά μαθήματα εννοείται η χωρίς περιορισμούς πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό και στις βιντεοδιαλέξεις (όπου δεν εγείρονται ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων), τόσο από τους άμεσα ενδιαφερόμενους (φοιτητές) όσο και από το ευρύ κοινό (χωρίς όμως τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης).

Στο πλαίσιο της πολιτικής που θα ακολουθήσει το Ίδρυμα και των κατευθύνσεων που θα δοθούν από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση", θα εξεταστεί η δυνατότητα παρακολούθησης του μαθήματος μετά από απλή εγγραφή των χρηστών στην πλατφόρμα ώστε να πραγματοποιείται καταγραφή των χρηστών που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για το μάθημα πχ για στατιστικούς λόγους.

3. Στα μαθήματα Α+ (πλήρη μαθήματα) είναι αναγκαίο να γίνει βιντεοσκόπηση του διδάσκοντα;

Ο πιο άμεσος τρόπος για τη δημιουργία ενός Α+ μαθήματος είναι

  • η βιντεοσκόπηση του διδάσκοντα, κατά τη διάρκεια του μαθήματος, στην αίθουσα διδασκαλίας ή
  • η βιντεοσκόπησή του διδάσκοντα σε κάποιο άλλο χώρο πχ  σε εξειδικευμένη αίθουσα τηλεκπαίδευσης ή στο γραφείο του

4. Ένα μάθημα που θα δημιουργηθεί στο πλαίσιο του έργου, θα παραμείνει έτσι για πάντα ή προβλέπεται ανανέωσή του περιεχομένου του;

Στο πλαίσιο του έργου απαιτείται η δημιουργία των ψηφιακών μαθημάτων και η ανάρτησή τους στις αντίστοιχες πλατφόρμες. Έως και τη λήξη του έργου (36 μήνες) είναι υποχρεωτική η ανανέωση και η συντήρηση των υποδομών και του εκπαιδευτικού υλικού.

Μετά το πέρας του έργου, όπως συνηθίζεται, οι Κεντρικές Υπηρεσίες του Πανεπιστημίου θα αναλάβουν τη συντήρηση της Ιδρυματικής Πλατφόρμας των Ανοιχτών Ψηφιακών Μαθημάτων και την υποστήριξη των Μελών ΔΕΠ για τις ενέργειες ανανέωσης και διαχείρισης του περιεχομένου, με το ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουν.

5. Είναι δυνατή η δημιουργία υποστηρικτικού υλικού, στο πλαίσιο ενός αυτόνομου ψηφιακού μαθήματος, για μια ομάδα μαθημάτων του Προγραμμάτος Σπουδών;

Για παράδειγμα για τα μαθήματα Ζωολογία Ι (χειμερινού εξαμήνου) και Ζωολογία ΙΙ (θερινού εξαμήνου), που εντάσσονται στο Πρόγραμμα Σπουδών, να δημιουργηθεί ένα αυτόνομο ψηφιακό μάθημα η Ζωολογία.

Στο πλαίσιο του έργου είναι επιλέξιμη η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για μαθήματα που διδάσκονται στο Πρόγραμμα Σπουδών των Τμημάτων/Σχολών του Ιδρύματος και μάλιστα δίνεται προτεραιότητα στη δημιουργία ψηφιακών Προπτυχιακών Μαθημάτων, καθώς απευθύνονται σε σαφώς μεγαλύτερο «κοινό».

Συνεπώς, προτείνεται, η δημιουργία υποστηρικτικού υλικού να προσανατολίζεται σε συγκεκριμένα μαθήματα που διδάσκονται στα Προγράμματα Σπουδών των Τμημάτων/Σχολών. Για οικονομία κλίμακας, και όπου αυτό είναι δυνατό, θα μπορούσε υποστηρικτικό υλικό που έχει δημιουργηθεί για κάποιο μάθημα, να επαναχρησιμοποιηθεί και σε κάποιο άλλο, με τη σύμφωνη γνώμη των διδασκόντων.

6. Ποια είναι τα βασικότερα οφέλη της δράσης των ανοιχτών ακαδημαϊκών μαθημάτων;

Η συμμετοχή στις δράσεις και η επιτυχία του έργου παρέχει πολλαπλά οφέλη στα μέλη ΔΕΠ του ΑΠΘ, στους φοιτητές του ΑΠΘ, στα Τμήματα/Σχολές του Ιδρύματος και κατ' επέκταση στο κοινωνικό σύνολο.

  1. Γενικά Οφέλη για τα Μέλη ΔΕΠ
    1. χρηματοδότηση της δημιουργίας ψηφιακού υλικού (μετατροπή/συγκέντρωση σε ψηφιακή μορφή ασκήσεων, σημειώσεων, διαφανειών και λοιπού υλικού που χρησιμοποιείται σήμερα στην εκπαιδευτική διαδικασία), και της οργάνωσής του σε ολοκληρωμένο ψηφιακό μάθημα ( Επιλέξιμες Δαπάνες ),
    2. χρηματοδότηση του μηχανισμού τεχνικής υποστήριξης των Μελών ΔΕΠ
    3. αναβάθμιση της συμβατικής εκπαίδευσης με χρήση νέων τεχνολογιών, με ταυτόχρονη ένταξή τους στον μηχανισμό υποστήριξης των Ακαδημαϊκών Μαθημάτων
    4. προβολή του έργου τους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο
    5. σύνδεση του έργου των Μελών ΔΕΠ με την κοινωνία και γενικότερα με παραγωγικούς φορείς με τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στο εκπαιδευτικό υλικό
    6. ενημέρωση, κατάρτιση των μελών ΔΕΠ για τις νέες τεχνολογίες και τους νέους τρόπους διάχυσης της γνώσης
    7. ενημέρωση των μελών ΔΕΠ για τα θέματα πνευματικών δικαιωμάτων
    8. συμμετοχή σε εκδηλώσεις, όπως  διαλέξεις, συνέδρια, πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις στις οποίες συμμετέχουν διακεκριμένοι επιστήμονες και µέλη της  Ακαδημαϊκής Κοινότητας που σχετίζονται µε το αντικείμενο των ψηφιακών μαθημάτων
    9. συμμετοχή στους Διαγωνισμούς Καλύτερων Ψηφιακών Μαθημάτων και Βέλτιστων Πρακτικών με στόχο την ενθάρρυνση της ανάπτυξης πρότυπων ανοικτών ψηφιακών μαθημάτων, τη δημιουργία κοινότητας προηγμένων χρηστών και την επιβράβευση των προσπαθειών τους. Τα βραβευμένα μαθήματα θα είναι υποψήφια προς αξιολόγηση στο αντίστοιχο διαγωνισμό της οριζόντιας δράσης
       
  2. Ειδικότερα οφέλη για μέλη ΔΕΠ που κάνουν ήδη χρήση ψηφιακού υλικού και ψηφιακών μαθημάτων:
    1. χρηματοδότηση της ποιοτικής και ποσοτικής αναβάθμισης του υφιστάμενου ψηφιακού μαθήματος, ανάπτυξη νέου εκπαιδευτικού υλικού
    2. δυνατότητα εναρμόνισης με αντίστοιχες καινοτόμες δράσεις όπως το OpenCourseware του ΜΙΤ και το VideoLectures.net
    3. καλλιέργεια κουλτούρας αξιοποίησης των νέων δυνατοτήτων σε θέματα βασικής ανάπτυξης ψηφιακού υλικού, όπως ενεργοποίηση καταγραφής, ζωντανή μετάδοση των διαλέξεων, βασική επεξεργασία των καταγεγραμμένων βιντεο-διαλέξεων, καθώς και ενέργειες δημοσιοποίησής τους μέσω της πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης, σε θέματα αξιοποίησης των δυνατοτήτων της ασύγχρονης πλατφόρμας μέσω συγκεκριμένων σεναρίων χρήσης καθώς και σε θέματα πνευματικών δικαιωμάτων
       
  3. Οφέλη για τους φοιτητές των Τμημάτων/Σχολών του ΑΠΘ:
    1. χρηματοδότηση μεταπτυχιακών φοιτητών για τη δημιουργία ψηφιακού υλικού (Επιλέξιμες Δαπάνες )
    2. αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την παροχή άμεσης πρόσβασης στο υλικό του μαθήματος
       
  4. Οφέλη για το ΑΠΘ και τα Τμήματα/Σχολές του ΑΠΘ:
    1. αναβάθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας
    2. ανάδειξη του κοινωνικό-εκπαιδευτικού ρόλου του ΑΠΘ (στο πλαίσιο των δράσεων της Δια Βίου Μάθησης)
    3. προβολή σε εθνικό και διεθνές επίπεδο του ακαδημαϊκού έργου που παράγεται
    4. χρηματοδότηση της δημιουργίας του υποστηρικτικού μηχανισμού για τη δημιουργία ψηφιακών μαθημάτων (π.χ. εγκατάσταση-διαχείριση πλατφορµών, βιντεοσκοπήσεις, τεχνική υποστήριξη κλπ.) που θα επιτρέψει τη δημιουργία και την ανάρτηση του ψηφιακού υλικού στο διαδίκτυο
       
  5. Οφέλη για το κοινωνικό σύνολο
    1. Δυνατότητα πρόσβασης σε εκπαιδευτικό υλικό υψηλής ποιότητας
    2. προώθηση ίσων ευκαιριών με τη δυνατότητα μελέτης των Ψηφιακών Μαθημάτων
    3. προώθηση της ανάπτυξης, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας με τη σύνδεση των παραγωγικών φορέων με το ΑΠΘ

Τι σημαίνει εκκαθάριση πνευματικών δικαιωμάτων;

Είναι η διαδικασία με την οποία διασφαλίζεται ότι το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιείται δεν παραβιάζει τον νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι:

  • είτε έχει προσδιοριστεί ότι επί του υλικού δεν υφίστανται δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (είτε επειδή είναι εκτός προστασίας είτε επειδή έχει καταστεί κοινό κτήμα),
  • ή η χρήση εμπίπτει στους νόμιμους περιορισμούς του δικαιώματος,
  • είτε ότι τα πνευματικά δικαιώματα επί του υλικού ανήκουν στο δημιουργό του εκπαιδευτικού υλικού,
  • είτε έχουν ληφθεί από τους νόμιμους δικαιούχους των πνευματικών δικαιωμάτων οι απαραίτητες άδειες για να διατεθεί το υλικό με τον τρόπο διάθεσης που έχει επιλέξει ο δημιουργός.

Γιατί είναι απαραίτητη η εκκαθάριση πνευματικών δικαιωμάτων;

Εφόσον το εκπαιδευτικό υλικό θα γίνει διαθέσιμο στο ευρύ κοινό, πρέπει οπωσδήποτε να μην παραβιάζει τον νόμο, καθώς προβλέπονται αντίστοιχες αστικές, ποινικές και διοικητικές κυρώσεις. Επιπλέον, είναι ηθική υποχρέωση των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας να προωθούν την έννοια του σεβασμού στην πνευματική δημιουργία. Εφόσον το υλικό διατίθεται χωρίς να έχει προηγηθεί η εκκαθάριση, ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρχουν εν τέλει παραβιάσεις, εάν δεν υπάρχει η κατάλληλη σήμανση (ιδίως η άδεια με την οποία διατίθεται το υλικό), τότε ο χρήστης δε γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του.

Πώς γίνεται η εκκαθάριση των πνευματικών δικαιωμάτων;

Η διαδικασία περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Αναλυτική περιγραφή των σταδίων εκκαθάρισης μπορείτε να βρείτε στο υλικό των συναντήσεων κατάρτισης (Presentations/Πνευματικά δικαιώματα/slide 48).

Πότε μπορώ να χρησιμοποιήσω υλικό τρίτων επί του οποίου υφίστανται δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας χωρίς να ζητήσω άδεια;

Τα άρθρα 18 έως 28Γ του Ν. 2121/1993 καθορίζουν τους όρους και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες τίθενται σε ισχύ οι νόμιμοι περιορισμοί ή εξαιρέσεις από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας. Οι περιορισμοί του δικαιώματος επιτρέπουν στους χρήστες του έργου να τελούν πράξεις που κανονικά θα απαγορεύονταν από τον νόμο ή θα απαιτούσαν άδεια του δικαιούχου χωρίς να ζητηθεί τέτοια άδεια υπό τον όρο ότι εμπίπτουν σε συγκεκριμένες κατηγορίες χρήσεων του έργου. 

Βάσει του άρθρου 19, του ίδιου νόμου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί απόσπασμα από πνευματικό έργο τρίτου χωρίς να ζητηθεί άδεια, εφόσον η χρήση είναι σύντομη, αποσπασματική και χρησιμοποιείται για την υποστήριξη γνώμης ή την άσκηση κριτικής με σαφή αναφορά πάντα στον δημιουργό. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποσπάσματα, π.χ. εικόνων, προσθέτοντας υποχρεωτικά επεξηγηματική λεζάντα (για υποστήριξη γνώμης ή άσκηση κριτικής) και αναφορά στον δημιουργό (όνομα/ τίτλος έργου/ εκδότης- αν υπάρχει).

Σελίδες